WET- EN REGELGEVING OP EEN RIJTJE

Een veel gehoorde vraag is: “Mag ik vrijwilligerswerk doen als ik een uitkering van Inkomensondersteuning van de gemeente of een andere uitkeringsinstantie heb?” Mensen met een uitkering mogen in principe vrijwilligerswerk doen. Zaken die hierbij een rol spelen zijn: welke uitkering iemand heeft, regels van deze uitkeringsinstantie en het soort vrijwilligerswerk dat je doet of wil doen. Zie voor meer informatie de website van het NOV.

Vrijwilligersorganisaties mogen zelf beslissen of zij vrijwilligers een onkosten- of vrijwilligersvergoeding geven. De vergoedingen zijn wel aan regels gebonden, zowel van de belastingdienst als van uitkerende instanties. Lees op de website van het NOV meer over vrijwilligersvergoedingen.

In Nederland doen ruim twee miljoen mensen vrijwilligerswerk met kinderen. Het Ministerie van VWS vindt het belangrijk dat kinderen in Nederland veilig kunnen sporten en spelen. Op de eerste plaats zijn vrijwilligersorganisaties zelf verantwoordelijk voor een veilig klimaat op de sport- of hobbyclub, maar de overheid kan dit stimuleren.

Om de clubs te ondersteunen, heeft de rijksoverheid diverse instrumenten ontwikkeld waarmee het vrijwilligerswerk aantoonbaar veiliger wordt. De vereniging NOV en Movisie hebben samen het project In veilige handen gerealiseerd. Op www.inveiligehanden.nl vind je alles over het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zo kunnen organisaties gebruik maken van gedragsregels uit de toolkit ‘In veilige handen’.

Onderzoek heeft aangetoond dat het vragen van een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) aan vrijwilligers bijdraagt aan de veiligheid binnen een vrijwilligersorganisatie. Vrijwilligersorganisaties kunnen, als zij zich aangemeld hebben, de gratis VOG aanvragen voor alle vrijwilligers die werken met kwetsbare mensen en/of situaties.  Meer informatie en aanmelden op www.gratisvog.nl .

Flexibele vrijwillige inzet en veiligheid: als je met mensen werkt die slechts eenmalig een bijdrage leveren, ga je natuurlijk niet het hele VOG-proces in. Dat betekent niet dat je niet met incidentele vrijwilligers kunt werken. Er zijn vast taken waarvoor een VOG niet nodig is. Vraag je de incidentele vrijwilliger te werken met een kwetsbare doelgroep dan kun je dat goed faciliteren. Bijvoorbeeld door een vaste vrijwilliger te koppelen aan de incidentele vrijwilliger.

Volgens de rijksoverheid, KvK en belastingdienst kun je echt alleen vrijwilligerswerk doen bij een stichting, vereniging of ANBI.
We merken al jaren dat de realiteit van vrijwilligerswerk anders is, steeds meer andere organisatievormen en rechtspersonen bieden mensen de kans om vrijwilligerswerk te doen.
Belangrijk is het verschil tussen de fiscale en maatschappelijke definitie van vrijwilligerswerk. In de maatschappelijke definitie doe je onverplicht en onbetaald werk voor de maatschappij of een groep uit de maatschappij. Er wordt geen winst gemaakt met vrijwilligerswerk.

Fiscaal ligt het wat ingewikkelder, waardoor bepaalde rechtspersonen niet met vrijwilligers kunnen werken. Maatschappelijke ondernemers of stichtingen met een winstoogmerk kunnen geen gebruik maken van vrijwilligersregelingen van de belastingdienst en vallen ook niet onder de vrijwilligersverzekering zoals de gemeente die afgesloten heeft.

Het NOV zegt hierover: Met andere woorden, iemand die onverplicht en onbetaald arbeid verricht voor anderen in georganiseerd verband bij een organisatie die verplicht vennootschapsbelasting betaald, is voor de overheid geen vrijwilliger maar een onbetaalde werknemer. Dat geldt voor alle bedrijven, familiebedrijven en organisaties met een winstoogmerk, die geen ANBI zijn en geen sportvereniging en sportstichting zijn.

Voor vrijwilligerswerk gelden in grote lijnen dezelfde regels als voor betaald werk. Dat betekent dat kinderen geen vrijwilligerswerk mogen doen tot hun 12e en mensen zonder verblijfsvergunning of werkvergunning ook niet. Zowel expats die van buiten de EU komen als vluchtelingen kunnen een waardevolle toevoeging zijn voor jouw organisatie. Iemand die rechtmatig in Nederland verblijft mag vrijwilligerswerk doen. Dit kunnen zij aantonen met een verblijfsdocument. De organisatie vraagt een vrijwilligersverklaring aan. Zie verder de website van de rijksoverheid .

De groepen die geen vrijwilligerswerk mogen doen zijn: vreemdelingen die wachten op een reguliere verblijfsvergunning en geen asielzoeker zijn (bijv. arbeidsmigranten), vluchtelingen van wie de procedure nog niet is gestart en migranten zonder verblijfsdocument.

Bekijk ook even deze handreiking voor vrijwilligerswerk voor vluchtelingen.

Vrijwilligers vallen in beginsel niet onder de werkingssfeer van de Arbowet. In sommige gevallen zijn de voorschriften uit de Arbowet echter wèl van toepassing. Het gaat hierbij om voorschriften die betrekking hebben op vrijwilligerswerk waaraan bijzondere gevaren verbonden zijn voor de gezondheid en veiligheid van de vrijwilligers. Ook voor kwetsbare groepen zijn aanvullende, beschermende maatregelen van kracht.

Meer over veilige arbeidsomstandigheden zijn te vinden op de website van het NOV.

Op 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing voor alle organisaties die gegevens van personen (persoonsgegevens) in een bestand bewaren. Dus ook vrijwilligersorganisaties moeten zich aan de regels in deze nieuwe verordening houden. Dat geldt zowel voor het bewaren in digitale bestanden als in mappen op een plank. Ook deze laatste moeten voortaan veilig worden opgeborgen zonder dat vreemden daar bij kunnen.

De wet kent drie belangrijke thema’s:

• Welke gegevens worden vastgelegd en waarom
• Hoe en waar worden de gegevens vastgelegd
• Hoe worden ze beschermd en wat is de procedure in geval van datalekken

Meer over de Algemene Verordening Gegevensbescherming.
Op de website van het NOV vind je een stappenplan waarmee je jouw organisatie AVG-bestendig maakt.

Per 1 juli 2021 geldt de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR). Alle verenigingen en stichtingen moeten dan aan de wet voldoen. De WBTR is bedoeld om wanbestuur, onverantwoordelijk financieel beheer, misbruik van positie en andere ongewenste activiteiten binnen besturen te voorkomen.

De Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen gaat over:

·         Positie en plichten bestuursleden en toezichthouders.
·         De aansprakelijkheid van bestuursleden en toezichthouders.
·         Financieel beleid en goedkeuring van uitgaven.
·         Regels omtrent belangenverstrengeling.
·         Procedures bij grote uitgaven of investeringen.

De wet geldt voor alle besturen, groot en klein. Op 1 juli 2021 moet je eraan voldoen. Het is belangrijk, want niet voldoen aan de WBTR kan gevolgen hebben voor bestuursleden persoonlijk. Zorg dus dat jouw organisatie het goed geregeld heeft. Ga tijdig aan de slag en zorg dat bestuur en toezicht op orde zijn. Gebruik de checklist van het NOV om te kijken wat je geregeld moet hebben.

Waarom?
–          Omdat je geen gedoe wil in je organisatie
–          Omdat je jouw bestuursleden wil behoeden voor persoonlijke aansprakelijkheid
–          Omdat je nieuwe bestuursleden wil laten zien dat de zaken goed op orde zijn

Meer weten over de WBTR;
Veelgestelde vragen (NOV)
Checklist WBTR (NOV)

De uiteindelijke belanghebbende (UBO)
De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) is in juli 2018 in Nederland gewijzigd. Misschien rijst de vraag wat vrijwilligersorganisaties met deze wetgeving te maken hebben. Het antwoord hierop is dat ook verenigingen en stichtingen onder deze wetgeving vallen. Dat brengt verplichtingen met zich mee. Alle organisaties moeten een uiteindelijke belanghebbende aanwijzen en registreren. Afgekort de UBO (Ultimate Beneficial Owner)

Wie zijn UBO’s?
Iedere organisatie is verplicht om vast te stellen wie de uiteindelijke belanghebbende is binnen de organisatie. Het is op voorhand niet per definitie zo dat iedere organisatie een UBO heeft, maar organisaties zijn verplicht na te gaan of er één of meerdere UBO’s zijn aan te wijzen. Voor stichtingen en verenigingen zijn dat natuurlijke personen die:

1. direct of indirect een eigendomsbelang hebben van 25%;
2. meer dan 25% van de stemmen heeft voor wijziging van statuten;
3. feitelijke zeggenschap hebben over de rechtspersoon.

Als er geen personen zijn aan te wijzen op grond van de bovenstaande criteria, wordt in de Wet op grond van een ‘terugvaloptie’ alle statutaire bestuurders van een rechtspersoon als UBO aangewezen. Dit heeft tot gevolg dat in de klassieke not-for-profit stichtingen of verenigingen zoals de meeste vrijwilligersorganisaties zijn, de bestuurders allemaal UBO zijn.

Uitgezonderd van de UBO-registratie zijn:

• verenigingen van eigenaars
• rechtspersonen in oprichting
• verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid die geen onderneming drijven
• kerkgenootschappen
• publiekrechtelijke rechtspersonen
• enkele historische rechtspersonen (zoals gilden en hofjes)

Meer over Wwtf en UBO